ธรรมนิยาม

.ธรรมนิยาม

ในทำนองเดียวกันนี้ ธรรมนิยามย่อมคลุมเอานิยามอื่นๆ ไว้ทั้งหมด เช่นถ้าจะพูดอย่างนี้ก็พูดได้ คือ เป็นธรรมดาของฤดูกาล ที่จะต้องหมุนเวียนเปลี่ยนไปเช่นนั้น เป็นธรรมดาที่คนเมื่อจิตโกรธ ย่อมจะมีกิริยาวาจาที่เปลี่ยนไปจากปกติ เป็นธรรมดาที่คนทำดีย่อมจะได้รับผลดี ทำชั่วย่อมจะได้รับผลชั่ว และเป็นธรรมดาที่ใบไม้เป็นใบไม้อ่อนแล้วก็แก่แล้วก็เหลืองแล้วก็หล่น ถามว่าทำไมใบไม้ต้องเปลืองแล้วก็หล่น ตอบว่า ธรรมดามันเป็นอย่างนั้น นี่เรียกว่าเป็นธรรมนิยาม

พระพุทธเจ้าท่านตรัสไว้ ในธรรมนิยามสูตรว่า

.อุปฺปาทา วา ภิกฺขเว ตถาคตานํ อนุปฺปาทา วา ตถาคตานํ.
ภิกษุทั้งหลาย ตถาคตจะเกิดหรือไม่เกิดก็ตาม

.ฐิตา ว สา ธาตุ ธมฺมฏฺฐิตตา ธมฺมนิยามตา.
ธาตุนั้น สิ่งนั้นก็ดำรงอยู่อย่างนั้น เป็นธรรมดาที่ดำรงอยู่อย่างนั้น สพฺเพ สงฺขารา อนิจฺจา สังขารทั้งหลายไม่เที่ยง สพฺเพ สงฺขารา ทุกขา สังขารทั้งปวงเป็นทุกข์

.สพฺเพ ธมฺมา อนตฺตา. ธรรมทั้งปวงเป็นอนัตตา รวมทั้งนิพพานด้วย นี่เป็นธรรมนิยามที่ชัดเจน พระตถาคตเป็นแต่เพียงผู้บอก

.ตํ ตถาคโต อภิสมฺพุชฺฌติ อภิสเมติ. ตถาคตเป็นแต่เพียงผู้รู้ เป็นผู้แทงทะลุธรรมนิยามนั้น ครั้นรู้แล้วก็เปิดเผย จำแนก ทำให้ตื้น ธรรมดามันเป็นอย่างนั้นอยู่แล้ว ตถาคตจะเกิดหรือไม่เกิดก็เป็นอย่างนั้น เพราะฉะนั้น พระพุทธเจ้า จึงเป็นแต่เพียงผู้ค้นพบ ไม่ใช่ผู้แต่ตั้ง ธรรมดาเหล่านั้นขึ้น เป็นแต่เพียงผู้ค้นพบ แล้วตรัสบอกให้คนทั้งหลายได้รู้ทั่วกันว่า ความจริงมันเป็นอย่างไร. ==================== .พุทธพจน์ตรัสสอนเกี่ยวกับธรรมนิยามหรือพระไตรลักษณ์ ใน อุปาทสูตร ไว้ดังนี้ สพฺเพ สงฺขารา อนิจฺจา ~ สังขารทั้งปวง ไม่เที่ยง (อนิจจัง - อนิจจตา) สพฺเพ สงฺขารา ทุกฺขา ~ สังขารทั้งปวง คงทนอยู่ไม่ได้ (ทุกขัง - ทุกขตา) สพฺเพ ธมฺมา อนตฺตา ~ ธรรมทั้งปวง ไม่เป็นตัวตน (อนัตตา - อนัตตตา).